Χρυσοφόρο αποδεικνύεται το μετρό

Αγγελιοφόρος, 04/04/2009

Μία χρυσοφόρα υπόγεια διαδρομή στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Οκτώ χρυσά στεφάνια «συνάντησε» η σήραγγα του μετρό, ενώ ανάμεσα στα άλλα πολύτιμα ευρήματα που ήρθαν στο φως το 2008 υπήρχαν επίσης χρυσά δαχτυλίδια, ενώτια και διάφορα άλλα κοσμήματα, καθώς και χρυσά νομίσματα.

Η συνολική «σοδειά» της αρχαιολογικής έρευνας σε δύο μόνο σταθμούς («Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός» και «Σιντριβάνι») αγγίζει μέχρι στιγμής τα 4.000 ευρήματα. Και έπεται συνέχεια, καθώς οι αρχαιολόγοι της ΙΣΤ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων έχουν ερευνήσει μόνο τμήματα των δύο νεκροταφείων της Θεσσαλονίκης, του ανατολικού και του δυτικού, και δεν έχουν φτάσει ακόμη στους σταθμούς «υψηλού ενδιαφέροντος» του οικιστικού πυρήνα της πόλης («Πλατεία Δημοκρατίας», «Βενιζέλου» και «Αγ. Σοφίας»).

Είναι τόσο μεγάλος ο αριθμός των ευρημάτων, που η ΙΣΤ Εφορεία διαπιστώνει ήδη ότι το Αλκαζάρ, όπου σχεδιάζεται να δημιουργηθεί εκθεσιακός χώρος για να παρουσιαστούν κάποια από αυτά, δεν επαρκεί. Ετσι το υπουργείο Πολιτισμού μελετά το ενδεχόμενο να παραχωρηθεί ένας ακόμη χώρος, το Γενί Τζαμί (Παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο), προκειμένου να δημιουργηθεί εκεί ένα Μουσείο Μετρό.

Τα αποτελέσματα των ερευνών που έγιναν κατά το 2008 στο πλαίσιο της διάνοιξης της γραμμής του μετρό παρουσίασε χτες στην ΚΒ επιστημονική συνάντηση για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη η προϊσταμένη της ΙΣΤ Εφορείας, Λίλιαν Αχειλαρά.

Το «κουβάρι» των στεφανιών

Τον περασμένο Ιούνιο έγινε γνωστό ότι κατά τις ανασκαφές στο χώρο νότια της κεντρικής βιβλιοθήκης του ΑΠΘ, εκεί όπου προβλέπεται να γίνουν οι εγκαταστάσεις αλλαγής τροχιογραμμών του μετρό, βρέθηκαν μέσα σε τάφο των ελληνιστικών χρόνων τέσσερα χρυσά στεφάνια. Λίγες μέρες αργότερα έγινε λόγος και για ένα πέμπτο.

Χτες η κ. Αχειλαρά αναφέρθηκε σε οκτώ χρυσά στεφάνια και ιδού πώς ξεμπλέκεται το χρυσό «κουβάρι»: τέσσερα είναι τα χρυσά στεφάνια από φύλλα ελιάς τα οποία βρέθηκαν σε γυναικεία ταφή των πρώιμων ελληνιστικών χρόνων, που βρισκόταν μάλιστα σε ξύλινο φέρετρο. Η ίδια ταφή συνοδευόταν από ζεύγος χρυσών ενωτίων με διακόσμηση κεφαλής ζώου, επιχρυσωμένες χάντρες, χρυσή δανάκη, χρυσοκλωστές, χάλκινο νόμισμα, χάλκινο κάτοπτρο, χάλκινους κρίκους και πλήθος αγγείων. Το χρυσό στεφάνι που βρέθηκε σε άλλη ταφή αποδείχτηκε τελικά μετά τη συντήρησή του ότι δεν ήταν ένα αλλά τέσσερα στεφάνια από φύλλα βελανιδιάς, τα οποία είχαν τοποθετηθεί πλεγμένα μεταξύ τους. Οι αρχαιολόγοι δεν κατάφεραν να προσδιορίσουν αν η δεύτερη αυτή ταφή (καύση) ανήκε σε άντρα ή γυναίκα, κατά πάσα πιθανότητα πάντως ήταν άτομο νεαρής ηλικίας, που τάφηκε μαζί με ένα μικρό θηλαστικό!

Η έρευνα

Συνολικά, κατά το 2008, ερευνήθηκαν από τη ΙΣΤ Εφορεία 738 τάφοι του δυτικού και ανατολικού νεκροταφείου της Θεσσαλονίκης.

Οι περισσότεροι από αυτούς (623 τάφοι) βρέθηκαν στο χώρο μπροστά από την Κεντρική Βιβλιοθήκη, όπου ερευνήθηκε τμήμα του ανατολικού νεκροταφείου, έκτασης 2.300 τ.μ. Πρόκειται για τάφους ποικίλης τυπολογίας (λακκοειδείς, απλοί κεραμοσκεπείς και καλυβίτες, καμαροσκεπείς, κιβωτιόσχημοι, εγχυτρισμοί βρεφών και καύσεις) που χρονολογούνται από τους ελληνιστικούς ώς τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους. Μόνο το 11% από αυτούς ήταν κτερισμένο με πήλινα και γυάλινα αγγεία, χάλκινα νομίσματα, πήλινα ειδώλια, χάντρες, οστέινα, σιδερένια και χάλκινα αντικείμενα. Στο ίδιο σημείο εντοπίστηκαν οικοδομικά λείψανα κτιρίου και λάκκοι απόθεσης.

Στο πλαίσιο της κατασκευής των περιμετρικών τοίχων του σταθμού «Σιντριβάνι», μπροστά από το Ασυλο του Παιδιού, εντοπίστηκαν 91 τάφοι, που χρονολογούνται από την ελληνιστική εποχή ώς τα υστερορωμαϊκά χρόνια, κάποιοι κτερισμένοι με χρυσά και ασημένια κοσμήματα και δανάκες, κοσμήματα από ημιπολύτιμους λίθους, ένα χρυσό, ασημένια και χάλκινα νομίσματα, πήλινα και γυάλινα αγγεία. Επίσης βρέθηκε τμήμα κτιρίου με ψηφιδωτό δάπεδο, αποτελούμενο από μοτίβα λευκού και μαύρου χρώματος.

Στο σταθμό «Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός» συνεχίστηκαν και ολοκληρώθηκαν οι ανασκαφικές εργασίες στο φρέαρ εισόδου του «μετροπόντικα», ενώ ξεκίνησαν οι έρευνες στον χώρο του Επίσταθμου. Μεταξύ άλλων βρέθηκαν λιθόκτιστο πηγάδι των ελληνιστικών χρόνων και τάφοι των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, που ανήκαν στο δυτικό νεκροταφείο, οι περισσότεροι φτωχότερα κτερισμένοι σε σύγκριση με αυτούς του ανατολικού νεκροταφείου. Επίσης εντοπίστηκαν τέσσερις κλίβανοι και ένας μεγάλος χώρος απόθεσης απορριμμάτων κεραμικών εργαστηρίων.

Αλλοι σταθμοί

Στο πλαίσιο της κατασκευής του σταθμού «Ευκλείδης» κατά τις πρόδρομες εργασίες των δικτύων κοινής ωφέλειας και γεωτρήσεων η έρευνα έφερε στο φως αποσπασματικά λείψανα των όψιμων οθωμανικών χρόνων και μαρμάρινο αρχιτεκτονικό μέλος. Στους σταθμούς «Πανεπιστήμιο» και «Φλέμινγκ» ξεκίνησαν οι πρόδρομες εργασίες για την κατασκευή τους χωρίς να έχουν προκύψει αρχαιολογικά κατάλοιπα.