Εαρινή σύναξις των αρχαιολόγων

Μακεδονία, 15/03/2010

Της Ρένας Ακριτίδου

Εξαιρετικά επιτυχημένο θεσμό και μοναδικό στον ελληνικό χώρο θεωρεί τις ετήσιες συναντήσεις για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Μιχαήλ Τιβέριος, υπογραμμίζοντας τη σημασία της δημοσίευσης εξελίξεων σχετικά με τις ανασκαφές. Διαφορετικά, όπως ανέφερε στη «Θ», «η μάνα γη είναι ο καλύτερος φύλακας των αρχαιοτήτων»...

"Στα 23 χρόνια που πραγματοποιείται το συνέδριο ήταν και μία περίοδος κοσμογονίας σε ό,τι αφορά πληροφορίες για το παρελθόν της Μακεδονίας και της Θράκης. Μέχρι τις αρχές του ’80 οι πληροφορίες μας ήταν πάρα πολύ λίγες. Έχουν πληθύνει σε απίστευτο βαθμό. Σε αυτό έχουν συντελέσει και το συνέδριο και η έμφαση στην έρευνα στην περιοχή αλλά και τα μεγάλα έργα", αναφέρει ο κ. Ανδρέου, καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ. Τον ρωτάμε αν θεωρεί μόνο ευκαιρία τα μεγάλα έργα ή μοιράζεται την ανησυχία πως στην πορεία τους κινδυνεύουν αρχαιότητες. "Είναι και ευκαιρία και πρόβλημα", απαντά. "Ευκαιρία, γιατί σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει η δυνατότητα έρευνας σε μεγάλη έκταση. Ωστόσο, επειδή το θεσμικό πλαίσιο είναι πάρα πολύ ελλιπές, στη συντριπτική τους πλειονότητα τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών μένουν δυστυχώς αναξιοποίητα, διότι η χρηματοδότηση σταματά συνήθως στο επίπεδο της ανασκαφής. Ενώ για κάθε ανασκαφή χρειάζεται διπλάσιος χρόνος, ίσως απαιτείται περισσότερος για τη μελέτη, τη συντήρηση και τη δημοσίευση, ώστε η γνώση να γίνει πιο ουσιαστική. Πολλές φορές η περίοδος της μελέτης μάς δίνει πληροφορίες πιο εντυπωσιακές και ουσιαστικές από αυτές της ανασκαφής. Για παράδειγμα στην τελευταία ανακοίνωση για την ανασκαφή της Τούμπας παρουσιάσαμε στοιχεία για τις ταφές. Κάποια από αυτά τα είχαμε βρει πριν από χρόνια. Προστέθηκαν καινούργια. Τώρα που είχαμε τη δυνατότητα να μελετήσουμε συνολικά, το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. Ο όγκος των πληροφοριών που προκύπτει από τις ανασκαφές είναι πολύ μεγάλος, αλλά, για να αξιοποιηθούν, χρειάζονται μελέτη και συντήρηση των ευρημάτων. Και χρηματοδότηση και προσωπικό που θα κάνει αυτή τη δουλειά. Χρηματοδότηση γι’ αυτό το μέρος της έρευνας στην ουσία δεν υπάρχει. Και αυτό είναι απώλεια. Θα μπορούσε να πει κανείς καλύτερα να μην είχε γίνει η ανασκαφή". 
Την ευχή να έχουμε τύχη να μην πέσουμε σε σημαντικά μνημεία κατά την κατασκευή του μετρό Θεσσαλονίκης εκφράζει ο καθηγητής Μιχαήλ Τιβέριος. Είχε θεωρήσει σκάνδαλο τον αρχικό σχεδιασμό του, που όριζε να περάσει το μετρό κάτω από έξι μέτρα. Τώρα "μόνο στους σταθμούς θα συναντήσουμε αρχαία. Βαρδάρη, Αγία Σοφία, Συντριβάνι... Θα καταστραφούν αρχαία, είναι αναγκαίο κακό". Όμως "θα ’χουμε και σημαντικά κέρδη. Η εμπειρία από την Αθήνα ευτυχώς θα μεταφερθεί εδώ", λέει, αναφερόμενος στη μεταφορά ευρημάτων, που εκτίθενται σε σταθμούς.
Ρωτάμε τους καθηγητές αν η φετινή συνάντηση πέρα από πληροφορίες ανέδειξε ανησυχίες και προβλήματα. "Να πάρουμε τη δική μου ανασκαφή", απαντά ο κ. Τιβέριος. "Με 5.000 ευρώ έγινε. Ήταν τα χρήματα για τους τρεις εργάτες. Αν δεν ήταν οι μεταπτυχιακοί φοιτητές...". Όταν ανέφερε το ποσό, απαντώντας σε ερώτηση αμερικανίδας αρχαιολόγου, η συνάδελφός του χαριτολόγησε λέγοντας ότι "λείπουν κάποια μηδενικά". Πρόκειται για την ανασκαφή στο Καραμπουρνάκι (πρώην στρατόπεδο Κόδρα), η οποία έφερε στο φως ένα υπόσκαπτο, όπου ευρήματα, όπως πιθάρια, αμφορείς, χύτρες, οινοχόες και κύλικες, δείχνουν ότι εκεί γινόταν προετοιμασία τροφής. Μάλιστα τα ανευρεθέντα υπολείμματα δείχνουν πως πρόκειται για τις ίδιες ποικιλίες -αχιβάδες, σωλήνες, χτένια, κυδώνια- που συλλέγονται και σήμερα από τις ακτές του Θερμαϊκού.