Προς επανασχεδιασμό και ο σταθμός «Αγίας Σοφίας»

makthes.gr,18/03/2017

Του Φώτη Κουτσαμπάρη
fkoutsamparis@makthes.gr

Σε μερικό επανασχεδιασμό του σταθμού «Αγία Σοφία» του μετρό Θεσσαλονίκης, ώστε να διατηρηθούν κατά χώρα οι αρχαιότητες που εντοπίστηκαν στη βόρεια είσοδο, εκτιμάται ότι θα προβεί η «Αττικό Μετρό» Α.Ε., ενώ στη νότια πλευρά, φαίνεται ότι οι αρχαιότητες θα αποσπαστούν και θα επανατοποθετηθούν, χωρίς να αλλάξει ο σχεδιασμός. Αυτό το συμπέρασμα προέκυψε απο σύσκεψη που είχε χθες στη Ροτόντα, κλιμάκιο του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) με στελέχη της «Αττικό Μετρό» Α.Ε. Οι απόψεις και οι προτάσεις των εμπλεκόμενων φορέων θα συζητηθούν και στην επόμενη συνεδρίαση του ΚΑΣ, την ερχόμενη Τρίτη, όπου και θα ληφθούν αποφάσεις για τη διαχείριση των αρχαιοτήτων του σταθμού «Αγία Σοφία».


Η ομάδα του ΚΑΣ, που αποτελούνταν από δέκα μέλη, εκ των 17 του Συμβουλίου και είχε επικεφαλής τη γ.γ. του υπουργείου Πολιτισμού Μαρία Ανδρεαδάκη – Βλαζάκη, έκανε το μεσημέρι αυτοψία στις σημαντικές βυζαντινές αρχαιότητες, που αποκαλύφθηκαν στις δυο εισόδους του σταθμού «Αγία Σοφία», στο εργοτάξιο του μετρό, ενώ επισκέφθηκε και τον Σταθμό «Βενιζέλου». «Γνωρίζαμε από την αρχή ότι οι δύο αυτοί κεντρικοί σταθμοί (Αγίας Σοφίας και Βενιζέλου), που βρίσκονται στα κεντρικά σημεία της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης θα είχαν τα σημαντικότερα και τα πλέον εντυπωσιακά ευρήματα. Δεν είναι δυνατό να τα αγνοήσουμε κι αυτός ήταν ο λόγος της απόφασης μας για άμεση αυτοψία», ανέφερε σε δηλώσεις της η κ. Βλαζάκη, η οποία εκτίμησε ότι «με τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων στο έργο θα βρεθούν λύσεις». Σύμφωνα με πληροφορίες, προκρίνεται η μετακίνηση της βόρειας είσοδος του σταθμού «Αγία Σοφία», που χωροθετείται στην πλευρά της οδού Πλάτωνος, προκειμένου να παραμείνουν οι αρχαιότητες κατά χώρα και να εκτίθενται στο σημείο. Σε αυτή την περίπτωση, η είσοδος θα γίνει στην πλευρά της ανόδου Αγίας Σοφίας με Εγνατία. Όσον αφορά τις υπόλοιπες αρχαιότητες, στη νότια πλευρά του σταθμού, μεταξύ των οποίων η μεγάλη βυζαντινή πλατεία, δεν επηρεάζουν την πορεία της κατασκευής.

Οι αρχαιότητες που αποκαλύφθηκαν στη νότια πλευρά είναι τα υπολείμματα δυο πλακόστρωτων ημικυκλικών πλατειών του 6ου αιώνα μ.Χ., περικλειόμενες από ημικυκλικές στοές, όπου πιθανότατα λειτουργούσαν καταστήματα και εργαστήρια κοσμημάτων. Πιο συγκεκριμένα, στη νότια πλευρά εντοπίστηκαν, μεταξύ άλλων, τμήμα μαρμαρόστρωτης πλατείας (μέγιστης σωζόμενης έκτασης περίπου 180 τ.μ.) στρωμένης με ορθογώνιες πλάκες διαφόρων μεγεθών, τμήμα στοάς, έκτασης 27,5 μ, καθώς και τμήμα καμπύλου στυλοβάτη (αποκαλύφθηκε σε μέγιστο μήκος 14,20 μ. και σωζόμενο ύψος 10 εκ.), που έφερε κίονες πάνω σε βάσεις με βάθρο. Δυο πεσμένοι αράβδωτοι μονολιθικοί πεσσοί από θεσσαλικό μάρμαρο και βάθρα με συμφυή βάση κίονα, καθώς και θραύσματα ψηφιδωτών. Ένα στρώμα καταστροφής του 8ου ή 9ου αιώνα κάλυπτε σχεδόν όλη την επιφάνεια της μαρμαρόστρωτης πλατείας, ενώ εικάζεται ότι η όλη διαμόρφωση ήταν σε χρήση τουλάχιστον από την πρώιμη βυζαντινή περίοδο.

Στη βόρεια είσοδο τα ευρήματα ήταν ανάλογα. Εκτός από τμήματα της μαρμαρόστρωτης πλατείας, της στοάς και του στυλοβάτη, βρέθηκαν επίσης μεσοβυζαντινές τοιχοποιίες, πλίνθινα τοξωτά ανοίγματα στο ανατολικό πέρας του καμπύλου στυλοβάτη και του τοίχου της ημικλυκλικής στοάς, από τα οποία διέρχονταν κτιστοί αγωγοί, ο βόρειος στυλοβάτης του Decumanus Maximus, της κεντρικής ρωμαϊκής λεωφόρου, καταστήματα, ένα οικοδόμημα, πιθανόν κρηναίο, τμήμα ψηφιδωτού, μια κλίμακα δυο σκαλοπατιών από μαρμάρινες πλάκες σε δεύτερη χρήση και τα κατάλοιπα ενός μονόχωρου ναϋδρίου.