makthes.gr,13/12/2019
Η σύγκριση με τον σταθμό της Αγίας Σοφίας και τη λύση που επιλέχθηκε, οι "μετρόπληκτοι" και ο διχασμός της πόλης
Αγίας Σοφίας VS Βενιζέλου
* Του Θεολόγου Ηλιού
Αναφορές στο σταθμό Αγίας Σοφίας του μετρό Θεσσαλονίκης έγιναν την τελευταία εβδομάδα στο δημόσιο διάλογο, που εξελίσσεται ξανά με αφορμή τη μέθοδο κατασκευής του σταθμού Βενιζέλου. Άλλοι τον έθεσαν ως σημείο αναφοράς για την απόσπαση τμήματος του Decumanus Maximus από το βόρειο μισό του σταθμού και άλλοι αντιπαραθέτουν με το ότι ο σταθμός ανασχεδιάστηκε λόγω των αρχαίων που έμειναν κατά χώραν στη βόρεια είσοδο. Υπάρχουν όμως σημαντικές διαφορές στον τρόπο που έγιναν οι εργασίες ανασκαφής στους δύο σταθμούς αλλά και στον τρόπο διαχείρισης. Με τον ανασχεδιασμό του 2017, τα 2/3 της βόρειας εισόδου του σταθμού της Αγ. Σοφίας καταλαμβάνονται από τα αρχαιολογικά ευρήματα, ενώ όπως τονίζουν αρχαιολόγοι, τα αρχαία στην Αγίας Σοφίας αποκαλύφθηκαν τμηματικά σε σύγκριση με αυτά του σταθμού Βενιζέλου. Επίσης, η απόσπαση από το σταθμό της Αγ. Σοφίας λειτουργεί ως παράδειγμα με δύο εκδοχές. Η μία πλευρά το φέρνει ως ένδειξη ότι είναι εφικτή η απόσπαση και από την
Τα αρχαία κατά χώραν
Στις 19 Μαΐου του 2017 το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού εξέδωσε την απόφαση (ΑΔΑ: ΩΣΘΗ4653Π4-ΧΣ5) για διατήρηση κατά χώραν των ευρημάτων στη βόρεια είσοδο του σταθμού της Αγίας Σοφίας. Πρόκειται για μία αλληλοσυμπλοκή οικοδομικών φάσεων, καθώς οι ανασκαφές έφεραν στο φως μία ημικυκλική πλατεία του 6ου αιώνα, όπου πάνω μεταγενέστερα θεμελιώθηκαν καταστήματα και εργαστήρια της βυζαντινής εποχής.
Η διατήρηση των αρχαίων στη βόρεια είσοδο του σταθμού, που βρίσκεται σε τμήμα της πλατείας Μακεδονομάχων, έφερε τον ανασχεδιασμό και τον περιορισμό της βόρειας εισόδου του σταθμού στον ανατολικό τομέα.
Το κρηναίο οικοδόμημα και το λιθόστρωτο δάπεδό του, που αποκαλύφθηκε στην ανατολική πλευρά του αρχαιολογικού σκάμματος, έχει αποσπαστεί και αναμένεται να επανατοποθετηθεί στην ίδια θέση στη βόρεια είσοδο εντός του σταθμού. Αρχαιολόγοι κάνουν λόγο για μια διαφορετική υπόθεση, καθώς το συγκεκριμένο εύρημα μπορούσε να αποσπαστεί αφού ήταν ένα μεμονωμένο κτίσμα.
Επίσης, τμήμα μιας ημικυκλικής πλατείας αποκαλύφθηκε στη νότια είσοδο του σταθμού, που θα επανατοποθετηθεί στην ίδια θέση, αλλά σε υψηλότερο επίπεδο. Ανάμεσα σε αυτά που έχουν αποσπαστεί είναι το σύνολο των μαρμάρινων πλακών της βυζαντινής πλατείας και το άνω τμήμα, στυλοβάτης που διασώζει κατά χώραν τα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη και η ανωδομή τοίχου στοάς.
Γιατί δεν επανατοποθετείται
ο Decumanus Maximus;
Το 2012 ανακαλύφθηκε τμήμα του μαρμαρόστρωτου δρόμου του 4ου αιώνα, του Decumanus Maximus, κάτω από τη σημερινή Εγνατία, στο βόρειο σκάμμα του κελύφους του σταθμού Αγίας Σοφίας. Στο νότιο μισό του κελύφους όμως διερχόταν ο παντοροϊκός αγωγός, που ήταν ενεργός. Έτσι, είχε αποφασιστεί να αποσπαστεί ο δρόμος, ώστε να γίνουν εργασίες εκτροπής του αγωγού και στη συνέχεια να επανατοποθετηθεί το εύρημα. Στην ουσία θα γινόταν μια αντιμετάθεση δρόμου - αγωγού.
Με την υπουργική απόφαση ΑΔΑ: Β49ΛΓ-ΑΤ1, που εξέδωσε στις 30 Απριλίου 2012 ο τότε υπουργός Πολιτισμού Παύλος Γερουλάνος, ενέκρινε την απόσπαση των ευρημάτων, με την προϋπόθεση της επανατοποθέτησης. Όμως τελικά, η προηγούμενη διοίκηση της Αττικό Μετρό Α.Ε. -επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ- αποφάσισε ότι λόγω του ανασχηματισμού του σταθμού, δεν υπάρχει χώρος να επιστρέψει το τμήμα που αποσπάστηκε. «Επειδή ο δρόμος είχε έντονα ανηφορική κλίση, στον κλειστό χώρο όπου θα τον επανατοποθετούσαν θα συναντούσε το ταβάνι, οπότε δεν ήταν δυνατόν να χωρέσει» αναφέρει η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Μελίνα Παϊσίδου. Όπως τονίζει η ίδια, αν και υπήρχαν υποσχέσεις για την επανατοποθέτησή του, δεν κατατέθηκε ποτέ σχετική μελέτη. Αν και δεν βγήκε υπουργική απόφαση για τη μη επαναφορά του δρόμου στο σταθμό Αγίας Σοφίας, είναι γεγονός ότι πλέον δεν θα επιστρέψει.
Σε συνέντευξη Τύπου της Κίνησης Πολιτών για την προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, η τέως διευθύντρια της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, με αφορμή αυτήν την εξέλιξη, σημείωσε πως «δεν πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη στην επανατοποθέτηση». Τον ίδιο φόβο εκφράζει και η κ. Παϊσίδου, δηλώνοντας βέβαιη ότι «δεν θα επιστρέψουν τα αρχαία στο σταθμό Βενιζέλου, αν αποσπαστούν».
Σήμερα, τα αρχαία που αποσπάστηκαν από το σταθμό της Αγίας Σοφίας βρίσκονται σε αποθήκες της «Άκτωρ» στο Καλοχώρι, υπό την επίβλεψη αρχαιολόγων.
Η σύγκριση με τη Βενιζέλου
Η σύγκριση του σταθμού Αγ. Σοφίας με αυτόν της Βενιζέλου για πολλούς είναι αναπόφευκτη. Αρχικά τα αρχαιολογικά ευρήματα προέρχονται από την ίδια περίοδο, έχουν την ίδια σπουδαιότητα και αποτελούν συνέχεια, ωστόσο υπάρχουν σημαντικές διαφορές.
Ο σταθμός Αγίας Σοφίας, σε αντίθεση με της Βενιζέλου, σκάφτηκε κατακερματισμένος σε τέσσερα κομμάτια, ακολουθώντας τα στάδια του τεχνικού έργου, τμηματικά και όχι ενιαία. Όπως αναφέρουν αρχαιολόγοι στη «ΜτΚ», ο Decumanus Maximus που αποσπάστηκε από την Αγ. Σοφίας δεν εντοπίστηκε στο σκάμμα σε όλο του πλάτος. Σε αντίθεση, στη Βενιζέλου εντοπίστηκε η συνέχεια του δρόμου σε όλο του το πλάτος και γύρω του υπάρχουν οικοδομικά τετράγωνα με κτίσματα και πλατείες.
Επίσης, όπως υποστηρίζουν όσοι είναι κατά της απόσπασης στη Βενιζέλου, τα αρχαία που αποσπάστηκαν από την Αγ. Σοφίας ήταν πλάκες και κράσπεδα του δρόμου, τμήμα στυλοβάτη και αγωγοί. Στη Βενιζέλου έχει ανακαλυφτεί μια «ολόκληρη γειτονιά», όπως αναφέρουν αρχαιολόγοι, που συγκρίνεται μόνο με τα ευρήματα που διατηρούνται κατά χώραν στη βόρεια είσοδο του σταθμού της Αγ. Σοφίας. «Δεν είναι ένα μεμονωμένο κτίσμα, όπως το υπόκαυστο του λουτρού ή το κρηναίο που επίσης αποσπάστηκαν, ένας ναός, ένας τάφος, κάτι που έχει σαφή και περιορισμένα όρια, ώστε να μετακινηθεί. Στη Βενιζέλου έχουμε ένα κομμάτι της πολεοδομίας της Θεσσαλονίκης, ένα αρχιτεκτονικό σύνολο. Είναι μια ολόκληρη γειτονιά, με τη διασταύρωση των δρόμων, με τα καταστήματα και με καθ’ ύψος ανάπτυξη. Δεν είναι δυνατόν να μετακινηθεί χωρίς σοβαρές απώλειες και χωρίς φυσικά απώλειες της αυθεντικότητάς τους» σημειώνει η κ. Παϊσίδου για τις επιπτώσεις που μπορεί να υπάρχουν από την απόσπαση στη Βενιζέλου.
Επίσης, αρχαιολόγοι αναφέρουν ότι η υλικοτεχνική σύσταση αρχαίων δεν επιτρέπει την έξοδό τους από το σταθμό. «Δεν βρισκόμαστε στο 2013. Πλέον έχουμε από πάνω μία πλάκα οροφής και τα αρχαία θα πρέπει να αποσπαστούν και να απομακρυνθούν μέσα από μια οπή περιορισμένων διαστάσεων» ανέφερε ο Ιωάννης Καρλιάμπας, πρόεδρος του παραρτήματος Μακεδονίας - Θράκης του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων. «Είναι καταστροφική διαδικασία η απόσπαση, καθώς τα ευρήματα θα πρέπει να τεμαχιστούν σε διαστάσεις που θα επιτρέπουν το πέρασμά τους από τη στενή οπή» συμπλήρωσε. Όμως, μιλώντας στη «ΜτΚ», ο πρόεδρος του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ Παναγιώτης Πρίνος δεν διατυπώνει καμία ανησυχία για τον τρόπο της εξόδου των αρχαίων από το σταθμό Βενιζέλου. «Αν το πρόβλημα είναι η διάμετρος της τρύπας, μπορούν να ανοίξουν μεγαλύτερη, ώστε να αποσπαστούν τα αρχαία. Αυτά είναι θέματα κατασκευαστικά, που λύνονται» δηλώνει, σημειώνοντας πως και οι δυο λύσεις είναι εφικτές και μπορούν να υπάρξουν τεχνικές αλλαγές σε αυτές, «αλλά έχει να κάνει με τις προτεραιότητες που βάζουμε».
* Του Θεολόγου Ηλιού
Αναφορές στο σταθμό Αγίας Σοφίας του μετρό Θεσσαλονίκης έγιναν την τελευταία εβδομάδα στο δημόσιο διάλογο, που εξελίσσεται ξανά με αφορμή τη μέθοδο κατασκευής του σταθμού Βενιζέλου. Άλλοι τον έθεσαν ως σημείο αναφοράς για την απόσπαση τμήματος του Decumanus Maximus από το βόρειο μισό του σταθμού και άλλοι αντιπαραθέτουν με το ότι ο σταθμός ανασχεδιάστηκε λόγω των αρχαίων που έμειναν κατά χώραν στη βόρεια είσοδο. Υπάρχουν όμως σημαντικές διαφορές στον τρόπο που έγιναν οι εργασίες ανασκαφής στους δύο σταθμούς αλλά και στον τρόπο διαχείρισης. Με τον ανασχεδιασμό του 2017, τα 2/3 της βόρειας εισόδου του σταθμού της Αγ. Σοφίας καταλαμβάνονται από τα αρχαιολογικά ευρήματα, ενώ όπως τονίζουν αρχαιολόγοι, τα αρχαία στην Αγίας Σοφίας αποκαλύφθηκαν τμηματικά σε σύγκριση με αυτά του σταθμού Βενιζέλου. Επίσης, η απόσπαση από το σταθμό της Αγ. Σοφίας λειτουργεί ως παράδειγμα με δύο εκδοχές. Η μία πλευρά το φέρνει ως ένδειξη ότι είναι εφικτή η απόσπαση και από την
Στις 19 Μαΐου του 2017 το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού εξέδωσε την απόφαση (ΑΔΑ: ΩΣΘΗ4653Π4-ΧΣ5) για διατήρηση κατά χώραν των ευρημάτων στη βόρεια είσοδο του σταθμού της Αγίας Σοφίας. Πρόκειται για μία αλληλοσυμπλοκή οικοδομικών φάσεων, καθώς οι ανασκαφές έφεραν στο φως μία ημικυκλική πλατεία του 6ου αιώνα, όπου πάνω μεταγενέστερα θεμελιώθηκαν καταστήματα και εργαστήρια της βυζαντινής εποχής.
Η διατήρηση των αρχαίων στη βόρεια είσοδο του σταθμού, που βρίσκεται σε τμήμα της πλατείας Μακεδονομάχων, έφερε τον ανασχεδιασμό και τον περιορισμό της βόρειας εισόδου του σταθμού στον ανατολικό τομέα.
Το κρηναίο οικοδόμημα και το λιθόστρωτο δάπεδό του, που αποκαλύφθηκε στην ανατολική πλευρά του αρχαιολογικού σκάμματος, έχει αποσπαστεί και αναμένεται να επανατοποθετηθεί στην ίδια θέση στη βόρεια είσοδο εντός του σταθμού. Αρχαιολόγοι κάνουν λόγο για μια διαφορετική υπόθεση, καθώς το συγκεκριμένο εύρημα μπορούσε να αποσπαστεί αφού ήταν ένα μεμονωμένο κτίσμα.
Επίσης, τμήμα μιας ημικυκλικής πλατείας αποκαλύφθηκε στη νότια είσοδο του σταθμού, που θα επανατοποθετηθεί στην ίδια θέση, αλλά σε υψηλότερο επίπεδο. Ανάμεσα σε αυτά που έχουν αποσπαστεί είναι το σύνολο των μαρμάρινων πλακών της βυζαντινής πλατείας και το άνω τμήμα, στυλοβάτης που διασώζει κατά χώραν τα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη και η ανωδομή τοίχου στοάς.
Γιατί δεν επανατοποθετείται
ο Decumanus Maximus;
Το 2012 ανακαλύφθηκε τμήμα του μαρμαρόστρωτου δρόμου του 4ου αιώνα, του Decumanus Maximus, κάτω από τη σημερινή Εγνατία, στο βόρειο σκάμμα του κελύφους του σταθμού Αγίας Σοφίας. Στο νότιο μισό του κελύφους όμως διερχόταν ο παντοροϊκός αγωγός, που ήταν ενεργός. Έτσι, είχε αποφασιστεί να αποσπαστεί ο δρόμος, ώστε να γίνουν εργασίες εκτροπής του αγωγού και στη συνέχεια να επανατοποθετηθεί το εύρημα. Στην ουσία θα γινόταν μια αντιμετάθεση δρόμου - αγωγού.
Με την υπουργική απόφαση ΑΔΑ: Β49ΛΓ-ΑΤ1, που εξέδωσε στις 30 Απριλίου 2012 ο τότε υπουργός Πολιτισμού Παύλος Γερουλάνος, ενέκρινε την απόσπαση των ευρημάτων, με την προϋπόθεση της επανατοποθέτησης. Όμως τελικά, η προηγούμενη διοίκηση της Αττικό Μετρό Α.Ε. -επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ- αποφάσισε ότι λόγω του ανασχηματισμού του σταθμού, δεν υπάρχει χώρος να επιστρέψει το τμήμα που αποσπάστηκε. «Επειδή ο δρόμος είχε έντονα ανηφορική κλίση, στον κλειστό χώρο όπου θα τον επανατοποθετούσαν θα συναντούσε το ταβάνι, οπότε δεν ήταν δυνατόν να χωρέσει» αναφέρει η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Μελίνα Παϊσίδου. Όπως τονίζει η ίδια, αν και υπήρχαν υποσχέσεις για την επανατοποθέτησή του, δεν κατατέθηκε ποτέ σχετική μελέτη. Αν και δεν βγήκε υπουργική απόφαση για τη μη επαναφορά του δρόμου στο σταθμό Αγίας Σοφίας, είναι γεγονός ότι πλέον δεν θα επιστρέψει.
Σε συνέντευξη Τύπου της Κίνησης Πολιτών για την προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, η τέως διευθύντρια της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, με αφορμή αυτήν την εξέλιξη, σημείωσε πως «δεν πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη στην επανατοποθέτηση». Τον ίδιο φόβο εκφράζει και η κ. Παϊσίδου, δηλώνοντας βέβαιη ότι «δεν θα επιστρέψουν τα αρχαία στο σταθμό Βενιζέλου, αν αποσπαστούν».
Σήμερα, τα αρχαία που αποσπάστηκαν από το σταθμό της Αγίας Σοφίας βρίσκονται σε αποθήκες της «Άκτωρ» στο Καλοχώρι, υπό την επίβλεψη αρχαιολόγων.
Η σύγκριση με τη Βενιζέλου
Η σύγκριση του σταθμού Αγ. Σοφίας με αυτόν της Βενιζέλου για πολλούς είναι αναπόφευκτη. Αρχικά τα αρχαιολογικά ευρήματα προέρχονται από την ίδια περίοδο, έχουν την ίδια σπουδαιότητα και αποτελούν συνέχεια, ωστόσο υπάρχουν σημαντικές διαφορές.
Ο σταθμός Αγίας Σοφίας, σε αντίθεση με της Βενιζέλου, σκάφτηκε κατακερματισμένος σε τέσσερα κομμάτια, ακολουθώντας τα στάδια του τεχνικού έργου, τμηματικά και όχι ενιαία. Όπως αναφέρουν αρχαιολόγοι στη «ΜτΚ», ο Decumanus Maximus που αποσπάστηκε από την Αγ. Σοφίας δεν εντοπίστηκε στο σκάμμα σε όλο του πλάτος. Σε αντίθεση, στη Βενιζέλου εντοπίστηκε η συνέχεια του δρόμου σε όλο του το πλάτος και γύρω του υπάρχουν οικοδομικά τετράγωνα με κτίσματα και πλατείες.
Επίσης, όπως υποστηρίζουν όσοι είναι κατά της απόσπασης στη Βενιζέλου, τα αρχαία που αποσπάστηκαν από την Αγ. Σοφίας ήταν πλάκες και κράσπεδα του δρόμου, τμήμα στυλοβάτη και αγωγοί. Στη Βενιζέλου έχει ανακαλυφτεί μια «ολόκληρη γειτονιά», όπως αναφέρουν αρχαιολόγοι, που συγκρίνεται μόνο με τα ευρήματα που διατηρούνται κατά χώραν στη βόρεια είσοδο του σταθμού της Αγ. Σοφίας. «Δεν είναι ένα μεμονωμένο κτίσμα, όπως το υπόκαυστο του λουτρού ή το κρηναίο που επίσης αποσπάστηκαν, ένας ναός, ένας τάφος, κάτι που έχει σαφή και περιορισμένα όρια, ώστε να μετακινηθεί. Στη Βενιζέλου έχουμε ένα κομμάτι της πολεοδομίας της Θεσσαλονίκης, ένα αρχιτεκτονικό σύνολο. Είναι μια ολόκληρη γειτονιά, με τη διασταύρωση των δρόμων, με τα καταστήματα και με καθ’ ύψος ανάπτυξη. Δεν είναι δυνατόν να μετακινηθεί χωρίς σοβαρές απώλειες και χωρίς φυσικά απώλειες της αυθεντικότητάς τους» σημειώνει η κ. Παϊσίδου για τις επιπτώσεις που μπορεί να υπάρχουν από την απόσπαση στη Βενιζέλου.
Επίσης, αρχαιολόγοι αναφέρουν ότι η υλικοτεχνική σύσταση αρχαίων δεν επιτρέπει την έξοδό τους από το σταθμό. «Δεν βρισκόμαστε στο 2013. Πλέον έχουμε από πάνω μία πλάκα οροφής και τα αρχαία θα πρέπει να αποσπαστούν και να απομακρυνθούν μέσα από μια οπή περιορισμένων διαστάσεων» ανέφερε ο Ιωάννης Καρλιάμπας, πρόεδρος του παραρτήματος Μακεδονίας - Θράκης του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων. «Είναι καταστροφική διαδικασία η απόσπαση, καθώς τα ευρήματα θα πρέπει να τεμαχιστούν σε διαστάσεις που θα επιτρέπουν το πέρασμά τους από τη στενή οπή» συμπλήρωσε. Όμως, μιλώντας στη «ΜτΚ», ο πρόεδρος του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ Παναγιώτης Πρίνος δεν διατυπώνει καμία ανησυχία για τον τρόπο της εξόδου των αρχαίων από το σταθμό Βενιζέλου. «Αν το πρόβλημα είναι η διάμετρος της τρύπας, μπορούν να ανοίξουν μεγαλύτερη, ώστε να αποσπαστούν τα αρχαία. Αυτά είναι θέματα κατασκευαστικά, που λύνονται» δηλώνει, σημειώνοντας πως και οι δυο λύσεις είναι εφικτές και μπορούν να υπάρξουν τεχνικές αλλαγές σε αυτές, «αλλά έχει να κάνει με τις προτεραιότητες που βάζουμε».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.