Η ζωή στο μακρινό παρελθόν

Αγγελιοφόρος, 04/03/2007

«Σε όλο τον κόσμο οι σταθμοί του μετρό αποτελούν τόπους πολιτισμού και τεχνών. Στη Θεσσαλονίκη έχουμε τη δυνατότητα να τους κάνουμε μουσεία, παγκοσμίως μοναδικά», σημειώνει στον «ΑτΚ» ο ομότιμος καθηγητής Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, βουλευτής Α’ Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ, Γιώργος Χουρμουζιάδης, ο οποίος μας βοηθά να αποκρυπτογραφήσουμε και να κατανοήσουμε ορισμένα από τα μυστικά των προγόνων μας που θα βρεθούν στο διάβα του μετροπόντικα.

Σύμφωνα με τον ίδιο, από τα εκατοντάδες ευρήματα που αναμένεται να έρθουν στο φως και όλα έχουν ιστορική σημασία, «το σπουδαιότερο θα είναι αυτό που θα διασώζεται καλύτερα, για να παραμείνει και να το βλέπει ο κόσμος. Τα νεολιθικά ευρήματα είναι δύσκολο να έχουν διατηρηθεί. Oλα τα άλλα δύναται να είναι σε καλή κατάσταση και πιστεύω ότι μπορούν να αναδειχτούν. Αρκεί, όταν εντοπίζεται κάτι, να σταματούν οι εργασίες και να ακολουθούν συστηματικές ανασκαφές. Υπό αυτήν την προϋπόθεση, το μετρό μπορεί να γίνει αφορμή να σωθεί η “συμβασιλεύουσα”», επισημαίνει.

Το νεκροταφείο των ελληνιστικών και των ρωμαϊκών χρόνων του Ν. Σ. Σταθμού, όπως εξηγεί ο κ. Χουρμουζιάδης, θα δώσει πολλές κοινωνιολογικές πληροφορίες για τη Θεσσαλονίκη. «Oπως σήμερα σε ένα νεκροταφείο μπορεί να ξεχωρίσει ένας τάφος πλούσιου από έναν τάφο φτωχού, από τα λουλούδια, τα σκαλίσματα, τα καντήλια και τις επιγραφές, έτσι μπορεί να ξεχωρίσει σε όλες τις εποχές. Αρα θα πάρουμε πολλές πληροφορίες κοινωνιολογικού περιεχομένου για τους ανθρώπους που κατοικούσαν στο μακρινό παρελθόν στη Θεσσαλονίκη. Επιπλέον, σίγουρα θα έρθουν στο φως αγγεία, κοσμήματα και άλλα αντικείμενα, που θα είναι χρυσά, κοκάλινα ή πήλινα. Στους τάφους των γυναικών συνήθως τοποθετούνται κοσμήματα, χτένες και καθρέφτες. Στους τάφους των πολεμιστών ακόντια, ενώ στους τάφους των παιδιών κούκλες», αναφέρει ο καθηγητής.

Oι κινστέρνες, που επίσης αναμένεται να βρεθούν στο Ν. Σ. Σταθμό, αλλά και αλλού, δεν είναι τίποτα άλλο από δεξαμενές υδροδότησης, οι οποίες χρησιμοποιούνταν τα ρωμαϊκά χρόνια και τη βυζαντινή περίοδο. «Πρόκειται, ουσιαστικά, για ένα δημόσιο έργο, που μπορεί να μας δώσει πολύτιμες πληροφορίες για το σύστημα ύδρευσης της βυζαντινής Θεσσαλονίκης. Τα υδραυλικά έργα των ρωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων ήταν εκπληκτικά. O,τι έρθει στο φως μπορεί να είναι καλύτερο ακόμη και από το σημερινό σύστημα υδροδότησης της ΕΥΑΘ!», επισημαίνει ο κ. Χουρμουζιάδης.

«Δε θα κουραστώ να λέω ότι παντού στην Ελλάδα υπάρχουν νεολιθικά ευρήματα, κάτι που αποδεικνύει ότι τούτος ο τόπος κατοικήθηκε από το 6000 π.Χ.», επισημαίνει ο κ. Χουρμουζιάδης, μιλώντας για τα ευρήματα που θα μας πάνε χιλιάδες χρόνια πίσω. Προσθέτει ότι «ο προϊστορικός οικισμός της Τούμπας, που βρίσκεται κοντά στο σταθμό Παπάφη, αποτελεί, τρόπον τινά, ένα μικρό χωριό, στην ουσία έναν οικισμό. Υπήρχαν αρκετοί τέτοιοι οικισμοί περιμετρικά της Θεσσαλονίκης, που στη συνέχεια ενώθηκαν, φτιάχνοντας, το 315 π.Χ., το συνοικισμό της Θεσσαλονίκης».

Σχετικά με την κατάσταση στην οποία θα βρίσκονται οι αρχαιότητες ο κ. Χουρμουζιάδης αναφέρει: «Φοβάμαι ότι αν δε ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα, η κατασκευή του μετρό στη Θεσσαλονίκη θα εξελιχθεί σε μια αρχαιολογική τραγωδία. Από την άλλη, όμως, το μετρό είναι δημόσιο έργο, στην Αθήνα έγινε καλή δουλειά, και έτσι μπορούμε να ελπίζουμε σε ευαισθησία των αρμοδίων».

Ν.Κ.



O Σέραπις και η Βία Ρέτζια

Στην πλατεία Δημοκρατίας υπήρχε στην αρχαιότητα το Σεραπείο. Oπως εξηγεί ο ομότιμος καθηγητής Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, Γιώργος Χουρμουζιάδης, ο Σέραπις ήταν αιγυπτιακή θεότητα. «Φαίνεται ότι υπήρξε εποχή στην Ελλάδα που λατρευόταν η θεότητα αυτή. Εξάλλου, στην αρχαία εποχή, όταν δύο πόλεις ή δύο περιοχές ανέπτυσσαν πολιτική, εμπορική ή όποια συμμαχία, αντάλλασσαν μεταξύ τους τις θεότητες και τις θρησκείες τους.

Ανάλογα, σημαντικά ευρήματα ήρθαν στο φως στο Δίον. Το να αποκαλυφθεί το Σεραπείο θα είναι πολύ σημαντικό, καθώς θα μας δώσει πληροφορίες ιστορικής σημασίας που θα δείχνουν τη σχέση της Θεσσαλονίκης με περιοχές όπου λάτρευαν τον Σέραπι», σημειώνει ο κ. Χουρμουζιάδης. Εξηγεί ωστόσο ότι η αποκάλυψη του ιερού αυτού δε θα σημάνει απαραιτήτως ότι η Θεσσαλονίκη είχε απευθείας σχέση με την Αίγυπτο, καθώς η αποδοχή της θεότητας μπορεί να ήταν άμεση, από άλλες περιοχές –εντός η εκτός Ελλάδος- οι οποίες λάτρευαν τον Σέραπι, όπως αυτή του Δίου.

«Βία Ρέτζια θα πει βασιλική οδός», αναφέρει ο καθηγητής και εξηγώντας τι είναι η περίφημη αυτή οδός, τμήματα της οποίας αναμένεται να βρεθούν, λέει ότι «την ονομασία αυτοί έπαιρναν συνήθως οι οδοί στις οποίες οι αυτοκράτορες έκαναν το γύρο του θριάμβου, δεχόμενοι τις επευφημίες του κόσμου. Η Βία Ρέτζια της αρχαιότητας, ως θεσμός, μετεξελίχθηκε στις μέρες μας με την ονοματοδοσία ενός δρόμου με το όνομα ενός βασιλιά. Για παράδειγμα, οδός Βασιλέως Γεωργίου».