Ο «μετροπόντικας» της μνήμης

Αγγελιοφόρος, 03/08/2010

Η κατάδυση του «μετροπόντικα» στα σπλάχνα της Θεσσαλονίκης, που μετρά ζωή 23 αιώνων, φέρνει καθημερινά στην επιφάνεια τα ανεξίτηλα ίχνη από το πολυ-πολιτισμικό παλίμψηστό της. Αυτό το παλίμψηστο, που αποσιωπήθηκε από τις κυρίαρχες εξουσίες, οφείλουμε να το αναστοχαστούμε, να το εκθέσουμε σε κοινή θέα, σε δημόσια γνώση, ώστε να κάνουμε «τη σωστή ανατομία του ζωντανού οργανισμού που βρίσκεται στην επιφάνεια»...



Αυτό επιχειρούν και προτείνουν οι πανεπιστημιακοί Κώστας Θεολόγου και Μαρία Κωνσταντινίδη με το εξαιρετικό βιβλίο τους «Το μετρό μετρά τη Θεσσαλονίκη-Η Ιστρία και τα μνημονικά ίχνη του πολιτισμού στα τεχνικά έργα» (εκδ. University Studio Press). Για τους συγγραφείς, η κατασκευή του μετρό προσφέρει την ευκαιρία για να αποκατασταθούν οι παλιές ρωγμές στην ιστορική γνώση της πόλης και να συμφιλιωθεί με το πολυεθνωτικό/πολυπολιτισμικό παρελθόν της -ένα από τα επίδικα ζητήματα του σύγχρονου πολεοδομικού σχεδιασμού που δεν πρέπει να υποκύπτει στους εθνικιστικούς και τοπικιστικούς λαϊκισμούς, όπως κατά κανόνα συμβαίνει στην πόλη μας.
Τα υπαρξιακά προβλήματα που τη βασανίζουν μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνον αν απαντηθούν τα ερωτήματα γύρω από την «ταυτότητά» της, που είναι άρρηκτα δεμένη με την «ετερότητά» της. Τη σχέση της, δηλαδή, με τους «άλλους» και των «άλλων» με αυτήν, όπως σωστά επισημαίνουν οι συγγραφείς του βιβλίου.
Καθώς οι «μετροπόντικες» ξεθάβουν τα κρυμμένα ιστορικά μυστικά, που αφορούν τη σχέση μας με τους «άλλους», μπορούμε να ατενίσουμε το μέλλον της πόλης χωρίς τις ιδεολογικές αγκυλώσεις του περελθόντος.
Η αφύπνιση της πολυπολιτισμικής συνείδησης της πόλης δεν είναι ούτε ζήτημα φολκλόρ ούτε ένας ρομαντικός κοσμοπολιτισμός που αναπολεί «περασμένα μεγαλεία». Είναι επιτακτική ανάγκη, καθώς οι οικονομικοί μετανάστες και οι πρόσφυγες που συνέρρευσαν στην πόλη και ενσαρκώνουν τη νέα πολυπολιτισμικότητα, την «ευλογία» του διαφορετικού, αντιμετωπίζονται από το «μπαγιάτικο» εθνικιστικό της κατεστημένο ως απειλή για τα «κεκτημένα» του.
Γι' αυτό η προσεχής αυτοδιοικητική μάχη θα πάρει αναπόφευκτα και χαρακτήρα ιδεολογικής αναμέτρησης για τη φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης: από τη μία, μια πόλη φοβική, συμπλεγματική, παγιδευμένη στις εθνικιστικές ιδεοληψίες, τη θεοκρατία και τη διαφθορά. Από την άλλη, μια πόλη πολυπολιτισμική, δημοκρατική, «ανοικτό παράθυρο» στον κόσμο.

ΤΟΥ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΜΗΤΑΦΙΔΗ*

*Ο ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΜΗΤΑΦΙΔΗΣ είναι δημοτικός σύμβουλος της «Θεσσαλονίκης των Πολιτών & της Οικολογίας» και συμμετέχει στην «Επιτροπή Διαλόγου για τη Ριζική Αλλαγή στο Δήμο και την Πόλη»